اهداف معاونت توانبخشی سازمان بهزیستی کشور:·

  . توانمندسازی جسمی، فرهنگی، اجتماعی معلولین·    ارائه خدمات توانبخشی·    ارائه خدمات توانبخشی حرفه ای·    ارائه خدمات توانبخشی اجتماعی·    ارائه خدمات توانبخشی آموزشی·    ارائه خدمات توانبخشی مبتنی بر جامعه CBR

دفاتر زیر نظر معاونت توانبخشی سازمان بهزیستی کشور:

·    دفتر توانمندسازی·    دفتر امور توانبخشی اجتماعی و مراقبتی·    دفتر امور توانبخشی مراکز روزانه و توانپزشکی

معاونت توانبخشي

معاونت توانبخشي مجموعه‌اي است كه اقدامات هدفمند را، در جهت قادر سازي شخص معلول، بمنظور دست يابي به سطح نهايي توانايي و عملكرد جسمي، حسي، ذهني رواني، اجتماعي و حفظ اين تواناييها انجام ميدهد. بر اين اساس فعاليت عمده اين مجموعه تغيير زندگي معلولين براي استقلال بيشتر مي‌باشد.

اين اقدامات در قالب (ابعاد توانبخشي) كه در زیر تعريف مي شود، انجام مي‌پذيرد

1- توانبخشي اجتماعي Social Rehabilitation:

توانبخشي اجتماعي و رواني، شرايط انطباق و پذيرش معلوليت را براي فرد آسيب ديده فراهم مي‌كند. انطباق با شرايط معلوليت، فرايندي است كه زمان مورد نياز آن در افراد مختلف، متفاوت است اولين اقدام در اين توانبخشي، "ارزشيابي فرد معلول" است كه از طريق مشاهده، مصاحبه و جمع آوري اطلاعات از ساير منابع، انجام مي گيرد.اين كار توسط مددكار اجتماعي انجام مي‌شود. مددكار نقشي چند بعدي بعنوان آموزش دهنده، تسهيل كننده روابط اجتماعي، حامي و مدافع فرد معلول و خانواده در سيستمهاي اجتماعي ايفا مي‌نمايد.

2- توانبخشي آموزشي Educational Rehabilitation:

منظور از توانبخشي آموزشي، برنامه ويژه‌اي است كه مي‌تواند نيازهاي آموزشي خاص كودكان معلول را برآورده سازد.

براي چنين كاري ممكن است ابزارهاي خاص، روشهاي آموزش و تجهيزات ويژه مورد نياز باشد. يك رويكرد منظم آموزشي براي كودكان معلول داراي سه مرحله است:

1- انتخاب هدف آموزشي
2- انتخاب روش آموزشي مناسب
3- ارزشيابي پيشرفت برنامه
توانبخشي آموزشي شامل برنامه هاي ذيل مي باشد

الف - برنامه آموزشي انطباقي:

1- برنامه آموزشي امور خودياري Self help به افراد كم توان ذهني
2- برنامه آموزشي تحرك و جهت يابي Mobility&Orientation به افراد نابينا
3- برنامه تربيت شنيداري Auditory Training براي افراد كم شنوا
4- برنامه آموزش شيوه‌ هاي ايجاد ارتباط غير كلامي و روش ارتباط كلي به افراد ناشنوا
5 -  آموزش انجام مهارتهاي خودياري و مهارتهاي روزانه به انواع معلوليتهاي جسمي حركتي

ب - برنامه سوادآموزي Literate   افراد معلول

1-سوادآموزي كم توانان ذهني درحد آموزش پذير Mild.M.R
2- سوادآموزي افراد مبتلا به اختلالات بينايي
3- سوادآموزي افراد بااختلالات شنيداري
4- سوادآموزي معلولين جسمي و حركتي

3 - توانبخشي حرفه اي

تعريف: آن جزء مداوم و روند هماهنگ توانبخشي كه شامل تهيه مقدمات خدمات حرفه اي، آموزش حرفه اي و كاريابي ويژه مي‌شود تا فرد معلول بتواند احساس امنيت كند و اشتغال مناسبي كسب نمايد.خدمات توانبخشي حرفه اي بايستي براي كليه افراد معلول بدون توجه به ريشه و ماهيت معلوليت و سن ايشان وجود داشته باشد و اميدي منصفانه نسبت به يافتن اشتغال مناسب و مطمئن و ثابت بوجود آورد.

4- توانبخشي مبتني بر جامعه يا CBR

در جهان چندصد ميليون نفر بر اثر نقصهاي حركتي، شنوايي، بينايي و ذهني ناتوانی هايي دارند كه هميشه با آنها خواهد ماند.  اگر چه تعداد اين افراد مشخص نيست ولي بدون هيچ ترديدي روشن است كه خدمات  موجود براي برطرف كردن مشکلات آنها كافي نمي باشد. كشورهاي در حال توسعه ممكن است حتي مقدماتي ترين خدمات و تجهيزات را براي اين افراد در اختيار نداشته باشند. در كشورهاي توسعه يافته در حالي كه افراد داراي ناتواني از خدمات پزشكي و آموزشي بهره مند مي گردند ولي از فرصتهاي كافي براي اشتغال به كار و پيوستن به زندگي اجتماعي محرومند.در كنفرانس بين المللي آلماآتا در سال 1978 كه در مورد مراقبتهاي اوليه بهداشتي برگزار گرديد، كشورهاي عضو سازمان بهداشت جهاني تصميم گرفتند كه برنامه هاي توانبخشي را جزء تفكيك ناپذير خدمات PHC (مراقبتهاي بهداشتي اوليه يا خانه هاي بهداشت) قرار دهند. بعد از اين كنفرانس كشورهاي عضو در صدد یافتن راه حلی برآمدند كه به وسيله آن بتوان عده بيشتري از افراد داراي ناتواني را تحت پوشش خدمات توانبخشي قرار داد. اين تصميمات منجر به پايه ريزي طرح توانبخشي مبتني بر جامعه شد.توانبخشي مبتني بر جامعه يا CBR  (Community Based Rehabilitation) راهبردي است در درون برنامه توسعه جامعه براي اجراي توانبخشي، عدالت اجتماعي و پيوستن تمام افرادي كه به نوعي ناتواني دارند، خانواده هاي آنان، افراد جامعه و خدمات ويژه مناسب بهداشتي، آموزشي، حرفه اي و اجتماعي تحقق مي يابد.

CBR در ايران با ارائه خدمات ششگانه به معلولين كه كه شامل: آموزش در خانواده، آموزش در جامعه، استفاده از سيستم ارجاع، ارائه وسايل كمك توانبخشي، اشتغال و كاريابي معلولين و خدمات حمايت اجتماعي معلولين مي باشد بدنبال تغيير نگرش منفي نسبت به معلولين و ورود آنان به صحنه اجتماعي از طريق تقويت توانمندي هايشان مي باشد تا بتواند به اصول پنجگانه خود تحت عنوان اصل مساوات، اصل عدالت اجتماعي، اصل همبستگي، اصل تلفيق عموم و اصل كرامت و عزت نفس جامه عمل بپوشاند. دفتر مركزي ستاد گسترش توانبخشي مبتني بر جامعه مستقر در سازمانب بهزيستي كشور و زيرمجموعه معاونت امور توانبخشي مي باشد كه اين دفتر متشكل از گروهي كارشناسان توانبخشي و اجتماعي بوده و مبادرت به امر برنامه ريزي، سياستگزاري، نظارت و كنترل بر حسن اجراي برنامه در كل كشور، تهيه و ترجمه متون و مقالات علمي مرتبط مي باشند

طرح ساماندهي و توانبخشي بيماران رواني مزمن

بيماري هاي رواني مزمن، به بيماري هاي اطلاق مي گردد كه شروع و پيشرفت تدريجي داشته، به مدت طولاني (حدود دو سال) دوام يابد و تمايل به عود داشته، منجر به افت عملكرد و ايجاد ناتواني يا معلوليت شود. شرايط ناتوان كننده بيماري هاي رواني مزمن، موجب مي شود تا مشكلات عديده اي براي بيماران مبتلا، خانواده آنان و جامعه پديد آيد.براساس  شواهد موجود طي سالهاي گذشته لزوم توجه به بيماران رواني مزمن و حمايت جدي از آنان و خانواده هايشان در دستور كار مسئولان قرار گرفت و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، سازمان بهزيستي كشور و ديگر دستگاههاي مرتبط موظف به تدوين برنامه هاي مناسب و اجراي آنها شدند.ما بدون ترديد نقطه عطف طرح ساماندهي بيماران رواني مزمن تصويب جزء 5 بند الف ماده 192 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در سال 1380 بوده است كه بموجب آن وظيفه ساماندهي درمان و توانبخشي بيماران رواني مزمن برعهده سازمان بهزيستي كشور قرار گرفت و از آن پس تلاشهاي گسترده اما پراكنده قبلي انسجام بيشتري يافت.

 جهت تشکیل  پرونده در واحد توانبخشی:

1- گرفتن گواهی از دکتر متخصص باضافه عکس از معلولین

2-ارجاع به دکتر جهت تعیین معلولیت

3- گرفتن مدارک شامل: فتوکپی ازشناسنامه معلولین واعضای خانواده معلولین

4- مدارک تحصیلی

5- گرفتن گواهی اشتغال به کار یا فیش حقوقی

6- فتوکپی از دفترچه بیمه معلولین

7- درخواست کتبی

8- تکمیل فرمهای توانبخشی

9- ارجاع به کمیسیون پزشکی